CONTES DE BEURONA : LAS FADETAS
Quò se passava dins lo temps onte las femnas filaven.
Las femnas filaven lo desser a la velhada, après sopar, jusqu’a mianuech quauques còps, e fasián lo fiau per far los ‘bilhaments, bien entendut.
E quo era pas rare que, dins quelas maisons – e i aviá totjorn dau fuòc, bien entendut, per se chaufar – e i aviá de las fadetas que i’naven. Quelas fadetas, qui, quo era de las filhas, de las vielhas filhas, que descendián per la chaminèia. E en arribant, se sietaven a costat dau fuòc, disián ren a degun, e espiaven far ; e après quante s’einuiaven, se’n anaven… Mas restaven tant de temps coma lo monde restaven per ‘nar au liech. E lo monde ne’n avián qua’iment paur : sabian pas las idéas qu’avián.
Quò fai que un jorn, i a una femna, ce-ditz a son òme :
– Escota, quelas fadetas, io començan de m’einuiar. Tots los dessers, ce-ditz, venen, tots los dessers ; e io sei quí tota sola ; e si se metián totas – i son doas – si se metián après io, ce-ditz, podriá pas me’n defendre. Quò que io fau que ne’n fase, de quò-qui ? E si me’n vau pas au liech, elas se’n van pas ! Ce-ditz : Tant que io sei quí, elas resten quí ! Quante vesen que parte, elas parten quand mesma, mas quo es… Quo es bien einuiós !
– O ! mas, ce-ditz l’òme, te’n vau desbarassar de quelas femnas ! Va veire ! T’estonas pas ! Doman de ser, ‘niras au liech, tu. E io, vau restar a la maison per filar. Vau filar,io ; vau prener te conolha, e vau me metre a filar.
Quò fai que l’endesser, veiquí que la femna vai au liiech, l’óme se ‘bielha en femna, e s’enstalla, quí, se mete a filar. Sabiá pas tròp bien, mas filava… ‘viron, pas tròp bien fait ; mas quò n’i fai ren, filava !
A ! Quò manca pas : vers las nòu oras, quí, uech-t-oras e demiá, nòu oras, veiquí las fadetas : pròp ! dins la chaminèia qu’arrieban… A !…Se sietan – i aviá daus pitits suchons dins las càirias, dins lo temps, per se chaufar- se sietan chascuna a lor suchon, qui, e allez, se chaufaven . E espiaven l’òme, quí, filar. Disián ren. Tot d’un còp, n’i a una ce-ditz a l’autra :
– Quò n’es pas la bela d’arser ! Ce-ditz : La bela d’arser filava prim-prim coma Charmelim, e quela d’aquí fila gròs-gròs coma Charmelòs !
E l’òme, quante las entendet un pauc… que las entendet un pitit pauc ‘jaceiar, prenguet sa pala, la metet dins las brasas, a lusir. E la pala era roja, quí…
E tot d’un còp, ce-ditz una :
– Coma t’apelas ?
Ce-ditz :
– M’apele Mi-Mesma… E ! M’apele Mi-Mesma !
E l’òme, a mesura que disset quò d’aquí, trapa sa pala qu’era lusenta : Pau ! un còp de pala ad una, un còp de pala a l’autra ! E las fadetas masseran la chaminèia ! E las accompanhet un pitit pauc emb sa pala, quí !…
– E me britla, e me britla, e me britla !
E n’i aviá d’autras lai-sus en naut que las esperaven, n’i aviá d’autras. Ce-ditz :
– Quo es Mi-Mesma !
– E ben,ce -ditz, si quo es tu-mesma, garda-zo !
E vei-lo-quí partit !
Quò fai que las fadetas se’n aneran, mas li torneran pus ! E la femna, ‘laidonc, fuguet tranquilla : la torneran pus veire.
— Conte mes en linha per Catarina Wanou.